Gia đình và con cái

Dòng họ Annia của Marcus Aurelius Antoninus không được biết đến nhiều trong lịch sử. Chỉ có thành viên nổi tiếng của họ là Titus Annius Milo, một người đàn ông được biết đến với việc góp phần vào sự sụp đổ của chế độ cộng hòa thông qua việc sử dụng bạo lực chính trị. Gia đình của Marcus Aurelius Antoninus có nguồn gốc ở Ucubi, một thị trấn nhỏ phía đông nam của Córdoba thuộc Baetica Iberia. Gia đình đã trở nên nổi vật vào những năm đầu thế kỉ 1 CN, dù tự nhận là hậu duệ của Numa Pompilius - ông vua thứ hai của Vương quốc La Mã xưa.[32] Theo Dio, nhà Annia là họ hàng của Hoàng đế Hadrianus. Ông cố nội của Marcus, Marcus Annius Verus (I) là một thượng nghị sĩ và (theo Historia Augusta) là cựu quan coi quốc khố. Trong các năm 73 - 74, ông nội của ông Marcus Annius Verus (II) trở thành một quý tộc.[33][notes 2] Con trai cả của Verus - cha của Marcus Aurelius - Marcus Annius Verus (III) kết hôn với Domitia Lucilla.[36] Lucilla là con gái của một nhà quý tộc tên là P. Calvisius Tullus Ruso với Domitia Lucilla Lớn. Domitia Lucilla Lớn đã được thừa kế một gia sản đồ sộ (được mô tả rất dài trong các lá thư của Pliny) từ ông ngoại và bà nội cho người con nuôi..[37] Lucilla Trẻ sẽ có được nhiều của cải của người mẹ, bao gồm một công trình bằng gạch lớn ở ngoại ô của kinh thành La Mã.[38]

Tượng chàng trai trẻ Marcus Aurelius (Bảo tàng Capitoline). Nhà sử học Anthony Birley có lời bàn: "Đây rõ ràng là một chàng thiếu niên nghiêm trang."[39]

Lucilla và Verus (III) có hai người con: một cậu con trai là Marcus Aurelius chào đời vào ngày 26 tháng 4 năm 121, và một cô con gái là Annia Cornificia Faustina có lẽ hạ sinh vào năm 122 hoặc là năm 123.[40] Trong khi làm Pháp quan thì Verus (III) có lẽ qua đời vào năm 124, khi ấy Marcus Aurelius chỉ mới có ba tuổi.[41][notes 3] Tuy ông khó có thể am hiểu về cha mình vì Verus (III) đã ra đi thật quá sớm, trong tác phẩm "Suy tưởng" của mình Marcus Aurelius ngự bút rằng ông đã học hỏi được "tính thanh đạm và mạnh mẽ" từ những ký ức về người cha cũng như danh thơm mà Verus (III) có được sau khi qua đời.[43] Lucilla không tái hôn.[41] Lucilla, theo truyền thống của phần lớn quý tộc La Mã thời đó, có lẽ không bỏ nhiều thời gian ra để chăm sóc con trai. Marcus Aurelius được các "bảo mẫu" giáo dưỡng.[44] Nhưng theo ghi chép của Marcus Aurelius, mẹ đã dạy cho ông đức tính "sùng đạo, ăn mặc từ tốn" và làm cách nào để tránh khỏi "những lối sống sung túc".[45] Trong các lá thư của ông, Marcus Aurelius nhiều lần đề cập đến mẹ và thể hiện rằng ông rất yêu thương bà; ông ca ngợi người mẹ của mình, "dù số phận đã khiến bà mất sớm, thế nhưng bà đã dành những tháng năm cuối cùng của mình với Trẫm".[46]

Sau này cha của ông, Marcus Aurelius được ông nội của mình là Marcus Annius Verus (II) nhận làm con nuôi.[47] Ngoài ra có một nhân vật khác là ông Lucius Catilius Severus cũng tham gia vào việc nuôi dạy Marcus Aurelius. Severus được miêu tả là "ông cố ngoại" của Marcus Aurelius; ông có lẽ là cha dượng của Lucilla Lớn.[47] Tại căn nhà của cha mẹ ông trên ngọn đồi Caelian, ông được khôn lớn, và sau ông này ông sẽ còn gọi miền này là "Caelian của Trẫm" viết niềm yêu mến.[48] Miền Caelian lúc ấy đã được nâng cấp, với ít công trình công cộng nhưng có nhiều tư dinh của tầng lớp qu1y tộc. Ông nội của Marcus Aurelius có một dinh thự gần Lateran, tại đây Marcus Aurelius sẽ sinh sống trong phần lớn thời thơ ấu của ông.[49] Ông biết ơn người ông nội vì đã dạy dỗ cho ông "nhân cách cao đẹp và tránh né thói xấu".[50] Ông chẳng mấy ưa thích cái cô tình nhân của ông nội mình, đã chung sống với ông nội mình sau khi bà nội của Marcus Aurelius là Rupilia Faustina qua đời.[51] Marcus Aurelius vui mừng rằng ông đã không phải sống với cô tình nhân này lâu hơn nữa.[52]

Marcus Aurelius được giáo dưỡng ở nhà, theo thông lệ của con nhà quý tộc La Mã thời đó;[53] Marcus Aurelius đa tạ Catilius Severus vì đã khuyến khích ông không đến học ở các trường công.[54] Một trong các thầy giáo dạy ông có Diognetus là một họa sĩ bậc thầy, mang lại ảnh hưởng sâu sắc đến Marcus Aurelius; hình như Diognetus đã dạy cho ông lối sống thản nhiên trong mọi hoàn cảnh.[55] Vào tháng 4 năm 132, trước sự chứng giám của thầy Diognetus, Marcus Aurelius nhận lấy trang phục và tuân theo các thông lệ của một nhà hiền triết: khi học hành ông chỉ mặc chiếc áo choàng không tay Hy Lạp thật đơn sơ, và sẽ phải nằm ngủ dưới đất cho đến khi mẹ ông khuyên ông lên giường ngủ.[56] Một nhóm các giáo viên mới — Alexander xứ Cotiaeum, Trosius Aper, và Tuticius Proculus[notes 4] — nhận việc nuôi dạy Marcus Aurelius trong khoảng năm 132 hoặc là 133.[58] Chẳng mấy ai biết về hai ông thầy Trosius Aper và Tuticius Proculus kia (cả hai ông này đều giảng dạy tiếng La Tinh), nhưng Alexander xứ Cotiaeum là vị thầy chính, là nhà khảo cứu về Homer hàng đầu trong thời đại của ông.[59] Marcus Aurelius cảm tạ Alexander vì thầy đã dạy cho ông về ngữ văn.[60] Ảnh hưởng của thầy Alexander đến Marcus Aurelius thật sâu đậm: ông luôn nhớ mãi lời thầy dạy rằng phải viết cẩn thận, phải coi trọng chủ đề hơn là văn phong, và thường trích dẫn các trích đoạn của thi hào Homer thuở xa xưa mơ hồ.[61]

Quan hệ với tướng Pompeius

Theo bộ sử "Historia Augusta" - một tài liệu khét tiếng là không đáng tin cậy, Marcus Aurelius Antoninus là hậu duệ của danh tướng Gnaeus Pompeius Magnus thông qua bà Pompeia Magna - con gái của Pompeius Magnus. Bà nội ông, Rupilia là chắt của Scribonia - con gái của Lucius Scribonius (quan chấp chính của Đế quốc La Mã vào năm 16), bản thân Scribonia cũng là chắt của tướng Pompeius thông qua cả cha lẫn mẹ của bà. Như vậy, vua Marcus Aurelius và con trai ông là vua Commodus là những vị Hoàng đế duy nhất có quan hệ với Pompeius - con rể đồng thời là kẻ kình địch của nhà độc tài Julius Caesar (100 - 44 trước Công Nguyên) năm xưa.

Người công dân đức hạnh và những mối quan hệ gia đình (127 - 136)

Bức tượng Hoàng đế Hadrianus (Viện Bảo tàng Khảo cổ Quốc gia Athena). Vị vua này bảo trợ chàng trai trẻ Marcus Aurelius và có lẽ có dự định phong ông làm vua kế tục lâu dài của mình.[62]

Vào năm 127, khi mới 6 tuổi, Marcus Aurelius gia nhập Hiệp sĩ đoàn (ordo equester) theo lời kêu gọi của Hoàng đế Hadrianus. Tuy điều này hoàn toàn không phải là không có tiền lệ, nhưng so với những đứa trẻ khác cùng gia nhập Hiệp sĩ đoàn, tuổi đời của Marcus Aurelius vẫn còn quá nhỏ. Vào năm 128, Marcus Aurelius gia nhập nhớm tăng lữ của nhà Salii. Do những yêu cầu tiêu chuẩn để gia nhập nhóm tăng lữ này không thể được thực hiện vì cha mẹ của Marcus Aurelius đều đã qua đời, chúng cần phải được xóa bỏ bởi chính vua Hadrianus - người đề cử Marcus Aurelius, như một đặc ân đối với cậu bé.[63] Hoàng đế có thiện cảm với cậu bé, nên gọi ông là Verissimus, nghĩa là người "đúng đắn nhất".[64][notes 5] Về phần mình, Marcus Aurelius chăm chỉ thực hiện những trách nhiệm tôn giáo của mình. Ông hoàn thành mọi chức vụ giáo sĩ, để rồi vươn lên trở thành thủ lĩnh của nhóm này, nhóm tiên tri (vates), và rồi lên làm người lãnh đạo của Hiệp sĩ đoàn.[66]

Trong suốt thời niên thiếu của Marcus Aurelius, Hadrianus nhiều khi không được gặp ông. Bởi vì Hoàng đế giành phần lớn thời gian của mình ở ngoại ô kinh đô La Mã, ở vùng biên giới, hoặc ngự giá đến thăm hỏi công việc hành chính và địa phương ở các tỉnh.[notes 6] Tuy nhiên, vào năm 135, Hoàng đế về Ý vĩnh viễn. Ông trở nên gần gũi với Lucius Ceionius Commodus, con rể của Gaius Avidius Nigrinus, một cận thần của tiên đế Traianus nhưng đã bị hành quyết vì âm mưu làm phản lúc Hoàng đế Hadrianus mới lên nối ngôi. Vào năm 136, ít lâu sau Marcus Aurelius khoác vào người bộ trang phục toga virilis - thể hiện ông đã trưởng thành, Hadrianus sắp đặt hôn nhân cho ông với một trong những cô con gái của Commodus là, Ceionia Fabia.[68] Trong buổi lễ feriae Latinae ít lâu sau đó, có lẽ Commodus đã bổ nhiệm Marcus Aurelius làm quan Thái thú của thành phố La Mã. Mặc dù chức vị này thực ra chẳng có vai trò hành chính gì quan trọng và nó chỉ có vai về về mặt nghi lễ, đây là một chức quan quý báu đối với các thiếu gia quyền quý và các Hoàng thân quốc thích. Marcus Aurelius làm việc tốt.[69]

Thôgq qua Commodus, Marcus Aurelius gặp gỡ nhà triết học khắc kỷ Apollonius người xứ Chalcedon. Apollonius đã giảng dạy Commodus, và sẽ còn có ảnh hưởng lớn lao đến Marcus Aurelius, người sẽ học tập đều đặn với Apollonius. Apollonius là một trong ba người duy nhất mà Marcus Aurelius phải cảm tạ chư thần vì chư vị đã phù hộ cho ông được gặp gỡ.[70] Cùng lúc đó, em gái của Marcus Aurelius là Annia Cornificia kết hôn với Ummidius Quadratus, anh con dì của cô. Domitia Lucilla hỏi Marcus Aurelius có nên giao cho em gái ông một phần di sản mà cha của ông để lại không? Ông đồng ý và "biếu" hết cho cô, vì ông đã thỏa mãn với điền trang mà ông nội để lại.[71]

Thừa kế Hadrianus

Cuối năm 136, Hadrianus đã hấp hối vì bệnh xuất huyết. Từ khu Nghỉ dưỡng tại biệt thự của ông ở Tivoli, ông đã chọn Ceionius Commodus Lucius làm người kế vị, và nhận ông ta là con trai của ông [72] Việc lựa chọn đã "chống lại mong muốn của tất cả mọi người";[73] lý do của nó vẫn còn chưa rõ ràng.[74] Sau một thời gian ngắn đóng quân tại biên giới Danube, Lucius trở lại Rome để làm một bài diễn văn để trình bày trước viện nguyên lão vào ngày đầu tiên của năm 138. Tuy nhiên, đêm trước khi phát biểu, ông trở nên ốm yếu, và mất vì bệnh sốt xuất huyết trong ngày hôm đó[75][notes 7] Ngày 24 tháng 1 năm 138, Hadrianus đã chọn Aurelius Antoninus là người kế vị mới của mình.[77] Sau khi một vài ngày xem xét, Antoninus chấp nhận. Ông được chấp nhận làm con nuôi vào ngày 25 tháng hai. Là một phần của các điều khoản của Hadrianus, Antoninus chấp nhận Marcus và Lucius Commodus, con trai của Aelius làm con nuôi. Marcus đã trở thành M. Aelius Aurelius Verus, Lucius đã trở thành L. Aelius Aurelius Commodus. Theo yêu cầu của Hadrianus, con gái của Antoninus, Faustina đã đính hôn với Lucius[78] Marcus đã hoảng sợ khi nhận được tin rằng Hadrian đã chấp nhận ông. Chỉ với sự miễn cưỡng ông đã đi từ nhà của mẹ mình trên đường Caelian đến nhà riêng của Hadrianus.[79]

Tại một số thời điểm của năm 138, Hadrianus đã yêu cầu viện nguyên lão rằng Marcus được miễn trừ pháp luật cấm ông trở thành quan coi quốc khố trước sinh nhật 24 của mình. Viện nguyên lão tuân thủ, và Marcus phục vụ dưới thời Antoninus, chấp chính quan năm 139 [80].